دو نوع ماده سازنده مغز و نخاع (دستگاه عصبی مرکزی) در درجه اول برمبنای تیره یا روشن بودن، نامگذاری می شوند. بخش تیره، ماده خاکستری (Gray Mater) و بخش روشن، ماده سفید (White Mater) است.
در مغز، ماده خاکستری، ماده سفید را احاطه کرده (درون ماده سفید نیز جسته گریخته ماده خاکستری وجود دارد) و در نخاع، ماده سفید، ماده خاکستری را دربرگرفته. نحوه استقرار متضاد رنگ ها، به اقتضای ایفای نقش مغز و نخاع، به صورت چنین ساختاری شکل گرفته که حاصل تغییرات تدریجی رشدی است.
ویژگی ها و خصوصیات ماده خاکستری و ماده سفید:
ماده خاکستری در مغز و نخاع به سبب حضور فراوان جسم سلولی نورون ها (سوما یا بدنه سلول عصبی) با زوائد (رشته های عصبی دندریت ها و آکسون؛ فیبرها و رشته های فاقد پوشش میلین) تمایل به رنگ پذیری تیره بودن دارد. اهمیت کاربردی این ماده به دلیل انجام پردازش اطلاعات در قسمت هایی از ماده خاکستری می باشد.
اکثر اجزای موجود در ماده سفید، فیبرهایی با پوشش غلاف میلین هستند که ماهیت شیمیایی این غلاف موجب نمایان شدن آنها به رنگ سفید می شود. در این ساختار، هیچ جسم سلولی وجود ندارد بلکه تنها آکسون ها و فیبرهای میلین دار حضور دارند (رشته ها جهت برقراری ارتباطات و اتصالات هستند).
- * پردازش اطلاعات تنها با تجمع و مجاورت حضور اجسام سلولی انجام می گیرد (مانند CPU رایانه).
- * تراکم عناصر سلولی ماده خاکستری، بیشتر و ماده سفید، کمتر است.
